انواع تومور را بشناسید
تومور مغزی گروهی از سلول های غیر طبیعی هستند که در مغز یا اطراف آن رشد می کند. تومورها می توانند سلولهای سالم مغز را به طور مستقیم از بین ببرند و یا به طور غیرمستقیم به سایر قسمتهای مغز به سلول های سالم آسیب رسانده و باعث التهاب ، تورم مغز و فشار در جمجمه شوند. تومورهای مغزی یا بدخیم یا خوش خیم هستند. یک تومور بدخیم که به آن سرطان مغز نیز گفته می شود، به سرعت رشد می کند و اغلب مناطق سالم مغز را تجاوز می کند. تومورهای خوش خیم مغز حاوی سلولهای سرطانی نیستند و معمولاً رشد آهسته دارند. جراحی راه درمان اصلی برای تومورهای مغزی است که می تواند بدون ایجاد صدمات شدید تومور ر از فضای مغز و جمجمه خارج کرد. بسیاری از تومورهای خوش خیم (غیرسرطانی) فقط با جراحی درمان می شوند. با این وجود، بیشتر تومورهای بدخیم (سرطانی) علاوه بر انجام عمل جراحی مانند پرتودرمانی و یا شیمی درمانی به درمان نیاز دارند. پرتودرمانی سلاحی قدرتمند در برابر سلول های سرطانی مغز است، اما بعضی اوقات بافت سالم مغز را نیز از بین می برد و یک عارضه جانبی شدید به نام نکروز پرتویی ایجاد می کند. روش های مختلفی که برای درمان تومورهای مغزی استفاده می شود، بستگی به اندازه و نوع تومور ، میزان رشد آن ، محل قرارگیری مغز و سلامت عمومی بیمار دارد. گزینه های درمانی شامل جراحی ، پرتودرمانی ، شیمی درمانی ، عوامل بیولوژیکی هدفمند یا ترکیبی از این موارد است. جراحی تومور مغزی، عموماً اولین توصیه درمانی برای کاهش سریع فشار در مغز است.در ادامه به بررسی کامل جراحی تومور مغزی می پردازیم و نکات مهم در مورد آن را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.
تومور مغزی چیست و روش های درمان آن کدامند؟
منظور از تومور مغزی، توده های کوچک و بزرگی است که به دنبال رشد غیر طبیعی سلولهای مغزی یا متاستاتیک در مغز بوجود می آید. تومورهای مغزی را از لحاظ منشاء میتوان به دو نوع کلی تقسیم کرد. 1- تومورهای اولیه: که در حدود 50% تومورهای مغزی را شامل می شوند . منشاء این تومورها، سلولهای مختلف مغزی از جمله سلولهای اصلی و حمایتی عصبی ، سلولهای عروقی و ابتدای اعصاب جمجمه ای باشد . درمان این تومورها بسته به :
- تومور خوش خیم یا تومور بدخیم بودن ضایعه
- سایز تومور
- علامت دار یا بدون علامت بودن تومور متفاوت می باشد
2- تومورهای متاستاتیک: که 50% بقیه تومورهای مغزی را شامل می شود و منظور تومورهایی است که عمدتا از طریق خون از نقاط مختلف بدن از جمله تومورهای ریه ، تومورهای پروستات در مردان ، تومورهای سینه در زنان به مغز دست اندازی می کنند و باعث ایجاد توده های کوچک و بزرگ و گاهی متعدد می شود.
بیشتر بدانید: درمان تومورهای بدخیم و خوش خیم + جراحی تومور
انواع تومور مغزی
- نوروم آکوستیک
- آستروسیتوما
- تومور متاستاز مغزی
- کارسینوما
- تومور های مغزی کودکان
- مننژبوم گلیوبلاستوما
- تومور های امبریونال
- گلیوما
- مدولوبلاستوما
- منینگیوما
- تومور های هیپوفیز
علائم شایع وجود تومورهای مغزی
سردرد شایعترین علامت در تومورهای مغزی سردرد است این سردرد معمولا شدید، مقاوم به درمان های داروئی معمولی ، همراه با تهوع و استفراغ است. اگر چه سردرد شایعترین علامت در تومورهای مغزی است ولی نباید فراموش کرد که اکثرا سردردها خوش خیم هستند و ارتباطی با تومور مغزی ندارند.
تشنج تکرار تشنج در سنین بلوغ باید جدی گرفته شود. در این موارد انجام MRI برای رد کردن تومورهای مغزی ضروری است.
نقص عصبی منظور از نقص عصبی اختلال در عملکرد بخش های مختلف مغز است که مثلا منجر به فلج شدن نیمه ای از بدن، از بین رفتن حس در قسمتی از بدن ، از بین رفتن بویایی یا بینایی و.... می شود. نوع این نقص بستگی به محل و سایز تومور دارد. مثلا توموری که نزدیک به عصب بینایی باشد می تواند همراه با کاهش میزان دید باشد یا توموری که در جلوی مغز در کف و خط وسط مغز باشد می تواند منجر به کاهش بویایی شود.
اختلالات شناختی هرگونه تغییر واضح و ناگهانی در خلقیات ، رفتار و عملکرد اجتماعی یک فرد بالغ باید به عنوان نشانه ای از تومور های مغزی در نظر گرفته شود در این موارد انجام MRI می تواند در تشخیص قطعی کمک کننده باشد. لازم به ذکر است که اکثر موارد تغییرات شناختی علمی از تومورهای مغز دارد ولی غافل شدن از این علت، می تواند درمان به موقع را به تاخیر اندازد.
درمان تومور مغزی با جراحی
درمان قطعی در اکثر این ضایعات، جراحی تومور مغزی می باشد. اگر تومور مغزی در جایی واقع باشد که بتوان عمل شود، جراح مغز تلاش خواهد کرد تا هر چه بیشتر تومور مغزی را از بین ببرد.در برخی موارد، تومورها کوچک و ساده هستند تا از بافت مغزی اطراف جدا شوند، که عمل جراحی مغز و اعصاب را توسط جراح مغز و اعصاب ممکن می سازد. جراحی شامل کرانیوتومی و تخلیه میکروسکوپی تومور به هدف کاهش فشار مغز و ارسال نمونه برای تشخیص قطعی نوع تومور مغزی می باشد. بعد از تخلیه تومور مغزی با جراحی ، استخوان جمجمه در محل فیکس می شود و پوست بخیه می گردد. در بسیاری از موارد بیمار خیلی زود به زندگی خود بر می گردد. در موارد دیگر، تومورها می توانند از بافت اطراف جدا شوند و یا در نزدیکی مناطق حساس در مغز شما قرار بگیرند و جراحی را خطرناک و سخت می کند در این شرایط، پزشک بیشترین میزان تومور را که ایمن است برمی دارد. حتی برداشتن بخشی از تومور مغزی می تواند به کاهش علائم و نشانه های شما کمک کند.این بیماران معمولا نیاز به پانسمان روزانه محل عمل دارند و بخیه ها در صورت نیاز به کشیدن 10 روز بعد از عمل کشیده می شوند. در ادامه بر اساس جواب پاتولوژی احتمال نیاز به رادیوتراپی و شیمی درمانی خواهد بود.
عوارض احتمالی بعد از جراحی تومور مغزی
با توجه به اینکه هر قسمت از مغز عملکرد خاصی دارد بسته به محل تومور مغزی احتمال بروز عوارض مختلف در تومورهای مختلف فرق خواهد کرد اما برخی عوارض جراحی تقریبا بین همه مشترک است و هر بیماری که تحت جراحی قرار میگیرد را تهدید می کند مانند خونریزی محل عمل، عفونت بعد از جراحی، تشنج، لخته در ورید ها و آمبولی ریه که از سایر عوارض شایع تر هستند. سایر عوارض جراحی تومور مغزی بسته به محل آن متفاوت است و گاهی نام بردن آنها هم اضطراب ایجاد میکند مثل فلج اندامها، فلج صورت، از دست رفتن بینایی، شنوایی یا بویایی، بی‌حسی بدن، اختلال تکلم، اختلال در بلع، اختلال در تنفس، دوبینی، عدم تعادل، بی‌اختیاری ادرار و … اما واقعا این اتفاقات بد تنها در درصد بسیار کمی از افراد رخ میدهد و هر کس در معرض برخی از آنها است نه همه. دانستن اینکه بعد از جراحی تومور مغزی ممکن است اتفاق بدی رخ دهد خوب است اما نباید منجر به ترس از عمل و حتی امتناع از انجام جراحی شود. تومور مغزی چه خوش‌خیم و چه بدخیم به هر حال امکان رشد دارد و ممکن است با تاخیر در عمل با توده‌ای بزرگتر مواجه شویم که خطرات بیشتری دارد. شاید باور آن سخت باشد اما در واقع افرادی که با روحیه بهتر و بدون ترس با توکل به خدا و اعتماد به پزشک خود پا به اتاق عمل میگذارند بعید است دچار مشکل شوند و معمولا با حال خوب و بدون عارضه از بیمارستان مرخص می شوند.
بیشتر بدانید: مراقبت بعد از عمل تعویض مفصل زانو
فعالیت های روزانه و رژیم غذایی بعد از جراحی تومور مغزی
در صورتی که بیمار به دلیل ضعف اندامها محدودیت حرکت داشته باشد دلیل بر بستری طولانی مدت در بستر نیست؛ به کمک ویلچر، واکر و همراهان، لازم است روزی چندین بار از بستر بلند شده و در منزل تحرک داشته باشد. این تحرک از چند جهت اهمیت دارد: بهبود شرایط روحی، تقویت عضلات اندامها و تحریک آنها، جلوگیری از ایجاد لخته در عروق پاها و تحریک تنفس و خارج شدن ترشحات ریوی. همانطور که می دانید تجمع ترشحات ریوی سبب عفونت تنفسی و ایجاد لخته در پاها باعث آمبولی ریه می شوند که هر دو عارضه بسیار خطرناک و حتی کشنده هستند. طبیعتا بیمارانی که مشکل حرکتی ندارند می توانند راحت‌تر تحرک داشته باشند و باید از این امتیاز استفاده کنند.با توجه به احتمال سردرد، سرگیجه و حتی بروز تشنج بعد از این عمل جراحی، بهتر است تا حدود یک‌ماه و نیم از رانندگی خودداری کنند، به مکانهای مرتفع که خطر سقط وجود دارد نروند و ترجیحا در منزل یا خارج از آن تنها نباشند. حضور در محیط شلوغ گرچه ممکن است سبب سردرد و خستگی بیمار شود ولی برخلاف تصور بسیاری از بیماران، به مغز آسیبی نمی زند. از طرفی برای بیماری که دچار اختلال شناختی و حافظه شده است، دیدن افراد آشنا و مکالمه و معاشرت با آنها می تواند روند بازگشت به وضع سابق را تسریع کند.مشاهده طولانی تلویزیون، قرارگیری در معرض امواج رادیویی و استفاده طولانی مدت از گوشی های همراه، مانند سایر افراد جامعه برای این بیماران هم ممکن است مضر باشد.معمولا محدودیتی متفاوت با افراد عادی در رژیم غذایی این بیماران وجود ندارد، توصیه‌های معمول در مورد میزان مصرف قند، نمک و غذاهای چرب را باید در نظر داشته باشند. اما از آن جا که عمل جراحی تومور مغزی، در واقع استرسی بزرگ برای بدن است، لازم است مصرف مواد پروتئینی و انواع ویتامینها بخصوص ویتامین ث بیشتر مورد توجه واقع شود. گاهی از قرصهای مکمل برای این دوران می توان بهره برد.
بیشتر بدانید: مزایا و معایب لیفت بازو
داروهای مصرفی بعد از جراحی تومور مغزی
آنتی بیوتیکهای خوراکی معمولا برای مدتی بعد عمل جراحی تجویز می شوند. این داروها را بطور منظم و با دستور پزشک مصرف کنید. بسیاری از این داروها سبب درد، سوزش و نفخ معده و تهوع می شوند. اگر این علائم شدید بود میتوانید از پزشک خود برای قطع یا تغییر آنها مشورت بگیرید خصوصا اگر این حالات مانع تغذیه مناسب شما شوند، قطعا مضر و آسیب رسان خواهند بود چرا که تغذیه مناسب بعد عمل جراحی برای ترمیم زخم ضروری است. داروهای مسکن و ضد التهاب برای کاهش درد محل جراحی و تسکین التهاب بافتهای برش خورده استفاده می شوند، داروهایی مانند دیکلوفناک، استامینوفن، نوافن و … در استفاده از این داروها برای کنترل درد شک نکنید چرا که خود درد میتواند روند بهبودی شما را آهسته کند. از طرفی، درد شدید ممکن است نشانه‌ای از اتفاقی مهم باشد و عدم پاسخ به داروهای ضد درد به معنی لزوم مراجعه به پزشک است. مولتی ویتامین ها که به منظور تسریع در التیام زخم تجویز می شوند نیز جایگاه خود را دارند و در صدر این مکملها، ویتامین ث قرار دارد.داروهای ضد تشنج شاید مهمترین داروی شما بعد از جراحی باشد، خصوصا اگر سابقه تشنج داشته باشید. این داروها را مرتب مصرف کنید و تا زمانی که پزشک شما مجاز ندانسته آنها را به هیچ وجه قطع نکنید.داروی تزریقی ضدانعقاد در بسیاری از بیماران، خصوصا در صورت وجود اختلال در تحرک و راه رفتن تجویز می شوند و بسیار مهم هستند. این دارو در زیر پوست اطراف ناف تزریق میگردد و بعد از دو سه بار تزریق توسط فرد آموزش دیده، خود شما میتوانید این کار را تا مدتی که جراحتان صلاح بداند ادامه دهید.